Współpraca GUGiK i IŁ-PIB w ramach monitorowania zakłóceń sygnałów GNSS
Główny Geodeta Kraju Alicja Kulka oraz Dyrektor Instytutu Łączności – Państwowego Instytutu Badawczego (IŁ-PIB) Dariusz Dąbek podpisali list intencyjny dotyczący współpracy w zakresie analizy sygnałów satelitarnych systemów GNSS.
Przedmiotem podpisanego listu jest współpraca pomiędzy dwoma instytucjami w zakresie wspólnego ubiegania się o uzyskanie dofinansowania, a w przypadku jego uzyskania wzajemna realizacja projektu finansowanego przez Europejską Agencję Kosmiczną w ramach programu "NAVISP – Element 3 – Support for institutional project".
Głównym zadaniem planowanego projektu będzie opracowanie prototypowego systemu monitorowania zakłóceń sygnałów GNSS na terenie kraju. Monitoring będzie obejmował analizę sygnałów transmitowanych przez satelitarne systemy pozycjonowania, w szczególności europejski system Galileo, pod kątem wykrywania na obszarze Polski przypadków zakłócania lub niedostępności sygnałów GNSS coraz częściej obserwowanych od czasu agresji Rosji na Ukrainę.
Planowany system będzie bazował na obserwacjach satelitarnych gromadzonych przez system wspomagania pomiarów satelitarnych ASG-EUPOS, prowadzony przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
Instytut Łączności - Państwowy Instytut Badawczy już od 2021 roku buduje w ramach dotacji z Ministerstwa Cyfryzacji/Kancelarii Prezesa Rady Ministrów kolejne elementy Polskiego Systemu Monitorowania Galileo. Ma to związek z ciągłym rozwojem systemu Galileo oraz planowanym osiągnięciem przez niego pełnej funkcjonalności, a także w kontekście narastających w ostatnich latach zagrożeń dla integralności i dostępności systemów GNSS, związanych z przypadkowymi lub celowymi działaniami.
W 2021 roku opracowano i uruchomiono w siedzibie Instytutu Łączności w Gdańsku pierwszy element tego systemu: stacjonarne stanowisko pomiarowe, gromadzące w trybie ciągłym dane NMEA oraz surowe dane pomiarowe GNSS w formacie RINEX (tzw. raw data), które pozwalają na analizę dostępności oraz jakości usług pozycjonowania poszczególnych systemów GNSS. W 2022 roku, został uruchomiony drugi (mobilny) element wspomnianego systemu: Mobilny System Pomiarowy GNSS Galileo (MSP2G), zbudowany na bazie samochodu dostawczego poddanego profesjonalnej adaptacji i wyposażonego w zaawansowaną aparaturę pomiarową, między innymi w maszt z głowicą pomiarową sięgającą do 10 metrów nad poziom terenu.
Cele budowanego przez IŁ - PIB Polskiego System Monitorowania Galileo to:
- aktywne poszukiwanie, wykrywanie i identyfikowanie zakłóceń obecnych w pasmach systemów GNSS w kluczowych z punktu bezpieczeństwa publicznego obszarach;
- lokalizowanie zidentyfikowanych i wykrytych źródeł sygnałów (zakłóceń) pochodzących od urządzeń radiowych pracujących w zakresach częstotliwości zbliżonych do GNSS lub celowo zakłócających pasma GNSS.
Monitoring sygnałów GNSS pozwoli na wykrywanie obecności zakłóceń (w tym cyberataków) pojawiających się w pasmach sygnałów GNSS, których efektem jest utrata zdolności odbiorników GNSS do wyznaczanie pozycji (jamming) oraz pogorszenie dokładności lub przesunięcie wyznaczanej pozycji (spoofing).
Głównym założeniem budowy Polskiego Systemu Monitorowania Galileo jest rola narodowego systemu wczesnego ostrzegania przed wrogim jammingiem i spoofingiem GNSS. Aby było to możliwe, konieczna jest budowa systemu rozproszonego na terytorium Polski, podobnego do funkcjonującego obecnie w Finlandii systemu GNSS-Finland Service, który został uruchomiony w 2021 roku m.in. ze względu na celowe i długotrwałe zakłócania sygnału GPS przez Rosję, regularnie obserwowane na terytorium Finlandii.
Obecnie IŁ - PIB realizuje prace związane z opracowaniem koncepcji sondy do monitorowania zakłóceń w zakresach częstotliwości wykorzystywanych przez system Galileo. Planowane jest także przeprowadzenie wstępnych testów tego rozwiązania oraz opracowanie procedur pomiarowych, które będą mogły zostać wykorzystane w przyszłości do budowy kolejnych elementów Polskiego Systemu Monitorowania Galileo - rozproszonych stacji monitorujących.
W ramach utrzymania Polskiego Systemu Monitorowania Galileo, IŁ - PIB prowadzi stały monitoring sygnałów GNSS. Na podstawie zarejestrowanych danych pomiarowych przeprowadzane są analizy porównawcze jakości oraz dostępności usługi pozycjonowania w systemie Galileo z usługami otwartymi innych systemów GNSS na przestrzeni ostatnich kilku lat. Wynikami realizowanych przez IŁ-PIB pomiarów zainteresowane były między innymi Biuro Hydrografii Marynarki Wojennej, Wydział Technologii Kosmicznych Departamentu Innowacji Ministerstwa Obrony Narodowej czy Polska Agencja Kosmiczna.
Zagadnienie monitorowania jakości i dostępności sygnałów GNSS oraz odporności odbiorników na zakłócenia były ponadto przedmiotem kilku realizowanych przez IŁ-PIB projektów międzynarodowych, współfinansowanych m.in. przez Europejską Agencję Kosmiczną (European Space Agency, ESA) oraz Agencję Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (European Union Agency for the Space Programme, EUSPA).
Źródło: GUGiK, IŁ-PIB
